4 - شرايط نكاح
الف - اختلاف جنس - تغيير جنسيت
ب - قصد و رضا :
طبق ماده 1062 نكاح واقع مي شود به ايجاب و قبول به الفاظي كه صريحاً دلالت به قصد ازدواج نمايد.
اگر به قصد ازدواج دختر و پسر با هم فرار كنند بعداً پسر منصرف شود حاضر به عقد نكاح نشود عقد واقع نمي شود.
ج - اشتباه در هويت جسمي «ماده 1067ق م تعيين زن و شوهر به نحوي كه براي هيچ يك از طرفين در شخص طرف ديگر شبهه نباشد  شرط صحت نكاح است»
د - اشتباه در اوصاف «تدليس در نكاح» «ماده 1128 ق م طرفين نكاح در وصف طرف ديگر اشتباه كند شغل خاص – باكره «ثبيه» بودن – مرد مجرد باشد . اگر شخص محكوميت كيفري داشته باشد كتمان كند از موارد فسخ نيست يا بيماري كليه داشته اعلام نكند از موارد فسخ نيست – يا قبل از ازدواج خيلي خوش اخلاق بوده بعداً برگشته است.
ذ - اكراه – ماده 1070 ق م – رضاي زوجين شرط نفوذ عقد است و هرگاه مكره بعد از زوال كره عقد را اجازه كند نافذ است مگر اينكه اكراه به درجه اي بوده كه عاقله فاقد قصد باشد» ازدواجي كه در دادسرا انجام شود
ط -  اهليت ماده 1041 ق.م – نكاح قبل از بلوغ ممنوع است – تبصره با اجازه ولي – بشرط رعايت مصلحت – اگر براي رفع اختلاف با هم ازدواج كنند و اختلافات هم حل نشود دختر مي تواند اعلام كند به مصلحت بنده نيست تقاضاي فسخ نكاح كند.
5 - ولايت در نكاح
الف -  مخصوص پدر و جد پدري است ماده 1043
ب -  دختر بايد باكره باشد هرچند بالغ باشد
ج -  اگر بلادليل مخالفت كند – دادگاه خانواده – مجوز نكاح
د - اگر پدر و جد پدري در محل حاضر نباشد – از دادگاه خانواده درخواست مجوز نكاح مي گردد.
6 - نكاح سفيه – بدون اذن ولي يا قيمش غير نافذ است چون آثار مالي دارد ماده 1064 «عاقد بايد عاقل و بالغ و مختار باشد.»
7 -  نكاح مجنون هم باطل است ولي استثنائا ماده 88 ق امور حسبي «در صورتي كه پزشك ازدواج مجنون را لازم بداند قيم با اجازه دادستان مي تواند براي مجنون ازدواج نمايد و هرگاه طلاق زوجه مجنون لازم باشد به پيشنهاد دادستان و تصويب دادگاه قيم طلاق مي دهد.»
8 - اجازه دولت براي ازدواج با بيگانگان ماده 1060 ق .م
9 - موانع نكاح
الف -  شوهر داشتن ماده 1050 :
اگر با علم باشد حرام موبد مي شود.
اگر با علم نباشد عقد باطل است حرام موبد نمي شود
ب - زنا با زن شوهر دار ماده 1054 ق.م
ج - زن در عده باشد (مدت چهار ماه 56 روز است 1154 ق.م 0 عده طلاق سه طهر است پاك شدن»
د -  محارم سببي و نسبي
ذ - سه طلاقه بودن – ماده 1057 ق.م – محلل «پس از وقوع نزديكي»
ر - كفر منع نكاح زن مسلمان با مرد نامسلمان 1059 ق.م
ز - لعان «شوهر به زن نسبت زنا دهد يا فرزندي كه به دنيا اورده از خود نفي مي كند
ط - احرام
10 – آثار نكاح :
الف -  روابط زوجيت (1102) حق قَسْم هر چهار شب يك شب در اختيار باشد. دبر – قبل
ب - حسن معاشرت (1103) رفتارهاي مثبت و منفي روانشناسي – سورء نساء 34 – اگر اطاعت نكردند- موعظه كنيد- از خوابگاه دوري كنيد – سپس آنها را بزنيد – داور بگيرند. معذالك طبق حديث نبوي ضرب نبايد ديه آور باشد.
ج -  معاضدت (1104) بردن بچه به مدرسه  – روز جمعه خانه را تميز بكنند و نبايد از همديگر بابت اين كارها پول طلب كنند.
د - رياست شوهر بر خانواده (1105)  آيه 34 سوره نساء
11-  تعيين مسكن
الف -  زن مكلف است در منزل شوهر سكونت كند.
ب -  اختيار تعيين منزل به زن داده شود.
ج -  خوف مالي بدني يا شرافتي باشد زن بترسد با وي لواط بشود ، شكنجه كند.
12 -  شغل زن
الف -  قبل از ازدواج مرد قبول كند
ب -  بعد از ازدواج در صورتي كه منافي با مصالح و حيثيت خانوادگي باشد مانند اينكه مرد فرمانده ژاندارمري منطقه آستارا باشد، زن آرايشگري مي كند – اگر بعد از تحصيل و شغل دولتي بگيرد منافي با مصالح و حيثيت اجتماعي نيست.
13 -  تمكين (اطاعت)
الف -  خاص : روابط جنسي ماده 1108 ق.م مانع شود ناشزه است مستحق نفقه نيست مرد هر وقت خواست مي تواند اقدام كند البته «قيد بدون مشروع» مسئله را محدود كرده است.
ب -  عام در حد متعارف بايد باشد نبايد شوهر مانع تلفن كردن خانم به دوشش باشد يا مانع مكاتبات باشد   – يا خانه مادرش و خويشان نرود.
ج – ضمانت اجرا : بدليل اينكه زن از شوهر تمكين نكند ناشزه محسوب مي شود از دريافت نفقه محروم مي شود.
14- نفقه ماده 1106 در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است نفقه عبارت از همه نيازهاي متعارف و متناسب با وضعيت زن از قبيل مسكن البسه، غذا، اثاث منزل و هزينه هاي درماني و بهداشتي و خادم در صورت غارت يا احتياج به واسطه نقصان يا مرض.
الف – ضمانت اجراي كيفري ماده 642 قانون مجازات اسلامي
ب – ضمانت اجراي مدني علاوه بر اينكه مرد مكلف به پرداخت نفقه است در صورت عدم پرداخت طبق ماده 1129 قانون مدني زن مي تواند بعلت عدم پرداخت نفقه يا عجز شوهر از پرداخت نفقه درخواست طلاق كند.
15 -  استقلال مالي زن – ماده 1118 ق.م جهيزيه. زن مي تواند براي كارهايي كه در منزل شوهر به امر او انجام مي دهد از او مطالبه حق الزحمه نمايد (تبصره 6 قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371 ماده 336 ق.م.
16 – فسخ نكاح از سوي زن :
الف -  عنن (ناتواني جنسي شوهر) به شرط اينكه بعد از گذشتن مدت يكسال از تاريخ رجوع به حاكم رفع نمي شد – ادعا مي شود دختر باكره است – اگر ضعيف باشد از موارد عنن نيست.
ب - حضاء‌ : اخته بودن مرد
ج -  مقطوع بودن آلت تناسلي
د - جنون (قبل و حين ازدواج و حتي بعد از ازدواج ماده 1125 ق.م)
17 - فسخ نكاح از سوي مرد
الف -  قَرْن استخوان زائدي است در آلت تناسلي كه مانع نزديكي مي گردد.
ب -  جذام (خوره)
ج - برص (پيسي آن سفيدي است كه ظاهر مي شود روي بدن)
د -  افضاء‌  (يكي شدن دو مجراي بول و حيض) طبق ماده 1126 از طرفين اطلاع داشته باشند موجب حق فسخ نيست.
ذ -  زمين گيري
ر -  نابينائي از هر دو چشم
ز -  جنون
ط -   قيد صفت خاص و فقد آن در طرف موجب حق فسخ است 1128
ظ -  امراض مقاربتي در مرد وجب فسخ نيست ولي زن از تمكين مي تواند خودداري كند و مانع حق نفقه نخواهد بود ماده 1127
ع -  فوريت اعمال حق فسخ ماده 1131
غ - در فسخ رعايت ترتيبات كه براي طلاق مقرر است شرط نيست ماده 1132
18 - مواردي كه موجب فسخ نكاح نمي شود
الف -  لكنت زبان
ب - لال بودن
ج -  تشنج اعضا
د - لنگ باشد
ذ - شنوايي ضعيف باشد
ط -  دهان بوي بد دهد
ظ - خانم سينه نداشته نباشد
ع - زوجه فاقد رحم باشد
غ - انگشتانش كوچك باشد
ل - خانم ريش داشته باشد
م - كچل باشد اگر كلاه گيس بگذارد فريب است
ن - بدنش سوخته باشد
19 -  موارد زوال حق فسخ :
الف – عيوب زن موجب حق فسخ است كه در زمان عقد وجود داشته باشد  ماده 1125
ب – عالم بودن به عيب
ج – جنون و عنن در هر زمان موجب حق فسخ است.
20 - مهر يا صداق مالي است كه زن بر اثر ازدواج مالك آن مي گردد مرد ملزم به دادن آن به زن مي شود.
21 - مهر المسمي :‌ هرگاه مهر در عقد نكاح تعيين شده باشد آنرا مهر المسمي گويند.
22 - شرايط مهر المسمي :‌
الف -  مهر بايد ماليت داشته باشد
ب -  مهر بايد قابل تملك به وسيله زن باشد – موقوفات يا جاده را نمي توان مهر زن قرار داد
ج - مالي كه مهر قرار داده شد بايد ملك شوهر باشد – ملك غير نباشد.
د -  هرگاه مهر عين معين باشد در زمان عقد موجود باشد.
ذ - مهر بايد بين طرفين تا حدي كه رفع جهالت آنها بشود معلوم باشد – نبايد مجهول باشد
ط - مهر بايد منفعت عقلائي مشروع داشته باشد – مواد مخدر
ظ - شوهر بايد قدرت بر تسليم مهر را داشته باشد.
23 - مهر المثل :
مهري است بموجب قرار داد تعيين نشده بلكه برحسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ زيبائي    – سن – تحصيلات موقعيت خانوادگي ماده 1091 ق.م)
24– موارد استحقاق :
الف - هرگاه مهر در عقد تعيين نشده باشد قبل از تراضي بر مهر معين بين زوجين نزديكي واقع شود
ب - هرگاه عدم مهر در عقد شرط شده باشد و قبل از تراضي زوجين بر مهر نزديكي واقع شود.
ج - هرگاه توافق طرفين درباره مهر المسمي به جهتي باطل باشد چنانكه مال تعيين شده مجهول باشد يا ماليت نداشته باشد.
انحلال نكاح به 1 – طلاق 2 - ‌فسخ 3 -  بذل مدت مي باشد ماده 1120 قانون مدني
25 – طلاق از سوي مرد
مرد مي تواند هر وقت بخواهد زن خود را طلاق دهد م 1133 ماده واحده مصوب 1367 پرداخت اجرت المثل،‌ نفقه، مهريه اگر طلاق از سوي مرد باشد دادگاه مكلف است به صورت يكجا در خصوص اجرت المثل ، نفقه، و مهريه حكم بدهد. البته مرد مي تواند دادخواست اعسار بدهد.
26–  طلاق از سوي زن
الف -  زن در موارد خاصي برابر مواد 1029(غايب مفقود الاثر)
ب -  ‌ماده 1129 عجز از نفقه
ج  -  ماده 1130 عسر و حرج مي تواند درخواست طلاق كند.
ماده واحده ق الحاق يك تبصره به ماده 1130 ق.م مصوب 29/4/81
27 - تعريف عسر و حرج :‌عبارت است از بوجود آمدن وضعيتي كه ادامه زندگي را براي زوجه با مشقّت همراه ساخته و تحمل آن مشكل باشد و مواد ذيل از مصاديق عسر و حرج مي باشد.
الف -  ترك زندگي حداقل شش ماه متوالي يا نه ماه متناوب در مدت يكسال
ب – اعتياد زوج به مواد مخدر يا مشروبات
ج – محكوميت قطعي به حبس پنج سال يا بيشتر
د – ضرب و شتم يا هرگونه رفتار مستمر زوج
ذ – ابتلاء به بيماري  صعب العلاج رواني يا ساري…
28 -  طلاق توافقي (صدور گواهي عدم امكان بر سازش)
زوجين با شرايط خاصي مي توانند به طلاق توافق كنند م 1145 – 1146 (طلاق خلع و مبارات)
29 – انواع  طلاق :
30-   طلاق بائن :‌مرد حق رجوع ندارد (مواد 1144 و 1145)
31 -  طلاق رجعي :‌ ماده 1148
32-  طلاق قبل از نزديكي باشد ، طلاق خلع (كراهت زن از مرد) و مبارات (كراهتي طرفين از يكديگر عوض نبايد بيش از مهر باشد م 1147) تا زمانيكه زن به عوض مراجعه نكرده باشد ، سومين طلاق بعد از سه وصلت متوالي.
33–  در ازدواج منقطع طلاق نداريم بذل مدت است.
34 - عده طلاق ماده 1150 :
الف - سه طهر در صورت عادت ماهيانه – در صورت عدم عادت 3 ماهه ماده 1151
ب - در نكاح منقطع دو طهر يا دو ماه ماده 1152
ج - در زن حامله تا وضع حمل ماده 1153
د -  عده وفات 4 ماه و ده روز – در صورت حامله بودن اگر از چهار ماه ده روز بيشتر باشد با وضع وگرنه همان عده وفات است.